Maceraperest Mimar Arif Hikmet Koyunoğlu’nun Fotoğraf Standı İstanbul’da Açılıyor

“Maceraperest Bir Mimarın Fotoğrafhanesi: Arif Hikmet Koyunoğlu 1893-1982” fotoğraf standı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nde yarın ziyarete açılacak.

Sergide Cumhuriyet’in birinci yıllarında mimarlığı, merakı ve maceraperestliğiyle öne çıkan Arif Hikmet Koyunoğlu’nun 20. yüzyılın başından itibaren çektiği fotoğrafları eşliğinde, devrin mimari ve toplumsal dönüşümü görülebiliyor.

Koyunoğlu ailesinin Suna ve İnan Kıraç Vakfına bağışladığı şahsî arşivden derlenen cam negatifler, asetatlar ve baskı fotoğraflarla kurgulanan stantta, kent görüntüleri, mimari ayrıntılar, portreler, sokaklar ve gündelik hayat sahneleri yer alıyor.

Sergiye ait düzenlenen basın toplantısında konuşan Suna ve İnan Kıraç Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi ve Kültür ve Sanat İşletmesi Genel Müdürü Özalp Birol, Koyunoğlu’nun çok taraflı birisi olduğunu ve 31 farklı iş alanında çalıştığını söyledi.

Birol, Koyunoğlu’nun son derece düzgün bir aileden gelmesine rağmen çok güç şartlarda yaşamayı becerdiğine değinerek, “Her şartta hayatta kalmayı becermiş bir insan. Bunun yanında birkaç meslek sahibi. Cumhuriyet’in anıtsal binalarını bedene getiren çok da bedelli bir mimar. Öteki özellikleri de var. Derler ya, anlatmakla bitmez ya da elinden hiçbir iş kurtulmaz. Ailesinin çok değerli bağışı üzerine kadro arkadaşlarım oturdu, çalıştı ve içinde bulunduğumuz küçük lakin şahane sergiyi hazırladılar.” dedi.

“Hayatının sonuna kadar fotoğrafı hiç bırakmıyor”

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yöneticisi Gülru Tanman da stantta birçok kişinin emeği olduğunu aktararak, “Önümüzdeki aylarda standın kitabını da yayınlayacağız. Standa eşlik edecek fakat kimi noktalarda da biraz ayrışacak bir kitap. Onun dışında enstitünün araştırma projelerini hayata geçirmekle sorumlu takım olarak bizler ortaklaşa bu sergiyi ürettik. Hepimiz biraz küratörlük, biraz editörlük, biraz yapım amirliği yaptık. Çok da uyumlu çalıştık.” diye konuştu.

Koyunoğlu’nun, Türkiye mimarlık tarihinde yer edinmiş bir isim olduğunu vurgulayan Tanman, şunları kaydetti:

“Özellikle Ankara’nın başkentleşme sürecinde bugünkü Ankara Fotoğraf Heykel Müzesi, Etnografya Müzesi, Yenişehir’deki kimi konutlar üzere kentin çehresini değiştirmiş insanlardan. Hasebiyle bilhassa mimarlık tarihçilerinin hakkında çokça yazdığı bir isim. Kendisi de mimarlıkla ilgili fikirlerini yayınlamış. Fotoğraflarının da bir kısmını yayınlamış. Bilhassa tanıyan ziyaretçiler doğal olarak bunun bir Arif Hikmet Koyunoğlu mimarlık standı olmasını bekler. Lakin bilakis bunun altını çizmek istiyorum. Bu bir fotoğraf standı. Zira Arif Hikmet Bey 1903 yılında, 10 yaşındayken birinci fotoğraf makinesini alıyor. Hayat uzunluğu nereye giderse fotoğraf makinesini elinden düşürmüyor. Maceraya koşarken Sarıkamış’ta kalan birkaç yüz şahıstan biri kendisi. Orada kar sularıyla camlarını yıkıyor. Harp Mecmuası’na fotoğraflarını gönderiyor. Elbette mimarlıkla ilgili kısmımız de var. Bence bir öbür kıymetli konu, kendi çağdaşlarında görmediğimiz bir formda Arif Hikmet Koyunoğlu anılarını anlatmış bir insan. Bunları çok eğlenceli ve ayrıntılı bir biçimde anlatmış.”

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Araştırma Projeleri Yöneticisi Mustafa Ergül ise stantta 86’ya yakın fotoğraf olduğunu söyleyerek, “Bunlar birebir vakitte 3 ekranda, 140 adet görselle destekleniyor. 5 tane de ana kısımdan oluşuyor aslında. Arif Hikmet Koyunoğlu çok erken yaşta fotoğrafla tanışıyor ve aslında hayatının sonuna kadar fotoğrafı hiç bırakmıyor. Hatta öldüğü 1982 yılında, kızı Özcan’la bir röportajı var. Orada bile bir karanlık odada hala sinema tab ettiğini görüyoruz. Aslında bu Arif Hikmet Koyunoğlu’nun fotoğrafla çok erken tanışmasıyla birlikte, bir belgeleme, envanterleme şuurunun de oturduğundan bahsedebiliriz.” bilgisini verdi.

Sergi 17 Mayıs 2026’ya kadar görülebilecek

Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, Koyunoğlu’nun çok taraflı dünyasına ışık tutarak ömrünün bir devrini, çektiği fotoğraflar aracılığıyla izleyiciyle buluşturuyor.

Sergi, Sanayi-i Nefise Mektebi’ndeki öğrencilik yıllarından Erzurum’daki askerlik periyoduna, Yeraltı Fotoğrafhanesi’ndeki çalışmalarından Ankara, İstanbul, Bursa, Nevşehir ve Kırşehir üzere kentlerdeki müşahedelerine kadar Koyunoğlu’nun hayatına yayılan geniş bir görsel arşivi bir ortaya getiriyor.

Dijital olarak “katalog.iae.org.tr” adresinden de ulaşılabilen stant 17 Mayıs 2026’ya kadar ziyaret edilebilecek.

Arif Hikmet Koyunoğlu hakkında

Arif Hikmet Koyunoğlu yalnızca Türk Ocağı Binası ve Etnografya Müzesi üzere erken Cumhuriyet mimarisinin simge yapılarını tasarlayan bir mimar değil, tıpkı vakitte ömrü boyunca 30’dan fazla işle uğraşmış bir seyyah, asker, galerici, gazeteci ve fotoğrafçı.

Sanat ve zanaatla erken yaşlarda tanışan Koyunoğlu, 10 yaşında edindiği birinci fotoğraf makinesiyle hayatı boyunca hem yaşadıklarını hem de devrin kültürel ve mekansal dönüşümünü kayda geçirdi.

Kimi vakit bir mülteci kampında, kimi vakit cephede, kimi vakit da İstanbul’un göbeğinde açtığı Yeraltı Fotoğrafhanesi’nde bu merakını vakit zaman profesyonel olarak da sürdürdü.

About The Author

admin

See author's posts